İslam Felsefesi

Description

1 İslam felsefesine giriş

Felasife ve Hikmet

İslam Felsefesinin Doğuşuna Etki Eden Faktörler

İslam Felsefesinin Kaynakları

Kuran ve Hadis

Yunan Felsefesi

2 İlk İslam Filozofu Kindî: Felsefe ve Hakikat, Metafiziği ve Etiği

Onu ilk İslam filozofu yapan özellikler

İslam teolojisi veya kelamdan felsefeye geçişte Kindî

Kitâb fi’l-felsefeti’l-ûlâ

Felsefenin hakikatleriyle peygamberlerin mesajları arasında içerik bakımından hiçbir farklılık bulunmaması

Felsefenin her gerçeğin sebebi olan ‘ilk Gerçek’in bilgisi olması

Nizam Delili ya da Düzen ve Amaç Kanıtı ve Kozmolojik delilin İslam felsefesindeki versiyonu olan Hudus delili

Tanrının varlığının akıl veya felsefi argümantasyon yoluyla kanıtlanması

Risâle fi’l-Hîle li-Def’il-Ahzân

Kindi’ye göre gerçek mutluluk

Hikmet ya da bilgelik, hilm ya da itidal, adalet ve cesaret

3. Ebubekir Razi: İslam İnancına Aykırı Bir İslam Filozofu

Aklı vahyin önüne geçirmesi

Felsefeyle tıbbın aynı kaynaktan gelmesi

Felsefenin hiçbir zaman bir ve aynı kalmaması

Beş Ezeli İlke ve Yaradılış

Madde, ruh, mekân ve zamanın da ezeli olması

Eklektik felsefi sistemi

Heyula

Evrensel ruh veya dünya ruhu

Maddeye form kazandırma olarak evrenin yaratılışı

Maddenin bağlarından kurtulmak

İnsanın ruh ve beden gibi iki bileşenden meydana gelmesi

Ruhun felsefe yoluyla maddeye olan bağımlılığından kurtulup, mutlak bir özgürlük haline erişmesi

4. Farabi: On Akıl Teorisi, Nübüvvet Teorisi, Erdemli Şehir

"İkinci Öğretmen ya da Üstad” anlamında “Muallim-i Sâni” ünvanına layık görülmesi

Tanrının Sıfatları

Bütün varlıkların kendisinden çıktığı varlık olarak Tanrı

Tanrı Delilleri

Ontolojik delil

İlk Neden kanıtı veya kozmolojik delil

Varlıkların nedensellik zinciri

Teleolojik argüman veya düzen ve amaç kanıtı

Varlıkların Sınıflanması

Tanrı-Evren İlişkisi

Sudur Teorisi

İnsan ve Etik Anlayışı

Akıl kuvveti, şehvet kuvveti, hayal kuvveti, besleyici kuvvet

İnsanın nihai ve en yüksek amacı

Felsefi bilgelikle dini hikmetin birleşmesi

Peygamber İdareci

5. İbn Sina 1: Bilgi Anlayışı, İnsan ve Ruh Anlayışı

Felsefeyle dinin sentezlenmesi

“Eş-şeyhü’r-reîs” unvanı

Mantık Görüşü

Bütün bir varlık alanının yaratıcı ilkesi olarak Tanrının saf akıl olması

Varlığın rasyonel ve mantıksal bir yapı sergilemesi

Orta terimi kavrama kapasiteleri

İnsanın nihai amacının uygun ya da doğru bir politik düzen içinde kendini gerçekleştirmesi

Teorik yetkinlik veya nazari kemal

Etkin Akıl veya Faal Akıl Aklın Mertebeleri: Teorik Akıl, Maddi Akıl, Bilfiil Akıl ve Müktesep Akıl

İnsan ve ruh anlayışı

Ruh-beden düalizmi

Canlılık ilkesi veya harekete geçirici ilke

Ruhun üç parçadan oluşması

Akli ruhun boyutları

6. İbni Sina 2: Metafiziği, Etiği ve Siyaset Felsefesi

Metafiziğin beş ayrı bölümü

Tanrının Varoluşu

Zorunlu Varlık olarak Tanrının varoluşu

Potansiyel tözler ile fiili tözler arasındaki ayrımı

İbn Sînâ açısından türüm teorisi

İbn Sînâ’da felsefeyle din arasındaki ilişki

Tanrının Sıfatları

İlk Akıl, İkinci Akıl .... Faal Akıl

Göksel akılların Tanrıyla olan ilişkisi

Varlık Hiyerarşisi

Etik Anlayışı

Ahlakın nihai amacı olan yetkinlik

Temel erdemler

Ölçülülük anlayışı

Siyaset ve din felsefesi

Peygamberin görevi ve amacı

7. İbn Miskeveyh: İslami Hümanizmin ve Psikolojinin Öncüsü

Metafiziği

Tanrı-evren ilişkisi

Kozmik varlıkların oluşturduğu hiyerarşi

İlk Muharrik olarak Tanrı

Tanrının Varoluşu

Tanrının Sıfatları

Türüm Anlayışı

İlahi hikmete uygun hiyerarşik bir yapı

İbn Miskeveyh’in ruh anlayışı

Kendinden kaim bir kendilik olarak ruhun ölümsüzlüğü

Ruhun üç gücü ya da melekesi

İki aşırı uç arasındaki ortayı gözeterek yapmak: adalet

Dört temel erdem ve dört büyük erdemsizlik ya da bozukluk

8. Gazali: Felsefenin Sefaleti, İmanın Akılla İşi Yoktur

İmanı aklileştirmek onun özünü çarpıtmaktan başka hiçbir şey değildir.

Gazâlî’nin içinde bulunduğu koşullar

Gazâlî’nin felsefe eleştirisi

Tehâfütü’l Felâsife (Filozofların Tutarsızlığı)

Filozofların tekfir edilmeleri gerektiği kanaati

Üç gup filozof: Materyalistler (dehrîyyûn), doğalcılar (tabiîyyun) ve metafizikçiler ya da teistler (ilâhiyyun)

Evrenin Ezeliliği Meselesi

Gazâlî'nin saldırdığı üç kabul ya da öncül

Tanrının yaratma özgürlüğü

Tanrının Bilgisinin Ne’liği

Nedensellik Görüşü- Ardışıklık İlişkisi

Mucize savunusu

Tasavvuf anlayışı

Var olan sadece O’dur; yalnız O haktır ve başka her şey batıldır

Tanrının sıfatları aklen bilinemez

Hakkın hakikatinin kalpte tecelli etmesi: keşf

9. İbn Meserre ve İbn Bacce: Endülüs Felsefesinin Öncüleri

İbn Meserre:

Akıl ile vahyin bağdaşabilirliği

Tanrının işaretleri üzerinde düşünmek suretiyle, hakikatin bilgisine adım adım yükselmek

Duyular yoluyla kavranamayan akledilir gerçekliğin bilimi ve gözle görülebilir olan duyusal gerçekliğin bilimi

Tanrının birliği felsefi olarak ne anlama gelir?

Evrensel ya da Külli Akıl

Tanrı'nın "Ol!" demesi

Evrenin dört varlık düzeyi

Peygamber: külli ruhun bir parçası olarak külli tabiata gönderilen şerefli varlık

İbn Bacce:

Evrenin küçük bir modeli olarak insan

İlahi olanla birlik ya da birleşme (el-ittisal)

Filozofun toplum içindeki yalnızlığı (el-tevahüd)

İnsan ruhunun nebati nefs, hayvani nefs ve insani nefs olarak üçe ayrılması

Aklın potansiyel ya da aktüel olabilmesi

İnsanın geçtiği farklı aşamalar ve bunların felsefi anlamları

Düşünme yetisinin en temel işlevi

Dört ayrı kavram ya da akledilir form türü

İnsan türleri: Sıradan insanlar veya yığınlar (cumhur), teorik düşünme yeteneğine sahip olan insanlar veya teorisyenler (nüzzâr) ve mutlu insanlar ya da filozoflar (suadâ)

Erdemli toplum nasıl oluşur?

Erdemsiz bir toplum veya onun bozuk yönetim biçimleri

10. İbn Rüşd: Batıya Damga Vuran Filozof

Dante’nin İlâhî Komedya’da ondan “büyük şârih” diye söz etmesinin nedeni

Din-Felsefe ilişkisine Dair Görüşleri

Çifte hakikat öğretisi

Mutlak Hakikate veya evrendeki varlıklara ve onlar aracılığıyla da esas Tanrıya ilişkin bilgi

Ehli filozofların yolu: burhan, Kelamcıların yolu: cedel, sıradan insanların yolu: hitabet

İlk Muharrik veya Tanrı

“Kozmolojik delil” ve “inayet” ve “ihtira” delilleri

Tanrının Sıfatları

Tehâfütü’l-tehâfüt

Âlemin Kökeni

Yaratmanın sürekliliği

Ayüstü Âlem

İki ezeli-ebedi şey sınıfı

Evrenin Tanrıya olan fiziki bağımlılığının, akıl ve düşünceye ek olarak, arzu ve hatta aşk yoluyla ifade edilmesi

Ayaltı evren

İlk Muharrik’e kadar uzanan hiyerarşik yapılanma içinde yer alan bütün varlıkların temel ilkeleri

Faal Akıl

Feleklerin Akılları

Ahlaki kavramlar ile ilahi emirler arasında bir ayrım yapılması gerekliliği

İnsan kendi eylemlerinden sorumludur.

“Altın orta” teorisi

Nihai mükemmellik ve mutluluğun ancak bir toplum içinde mümkün olması

Yönetimin hikmete dayalı olması gerekliliği

Devletin asıl görevi vatandaşları arasında erdemlerin yaygınlaşmasını sağlamaktır.

Devlet vatandaşlarının erdemli olabilmeleri için izleyebileceği iki yol.

11. Şihabeddin Sühreverdi: İşrâkî Felsefe

Keşf ve manevi deneyime dayanan sezgisel, dolayımsız, zamandışı bilgi

Hakikate ulaşmanın birbirini tamamlayan iki yolu

Kullandıkları yöntemleri bakımından hakikati arayanların üçe ayrılması

Meşşai Felsefeye Yönelik Eleştirisi

Meşşai filozofların Zorunlu Varlığı için “Nurların Nuru” , ayrı ayrı akıllar için de “soyut nurlar” deyiminin kullanılması

Işık metaforu

Tanımlanan şeyin tek tek her bir ve bütün bileşenlerini saymanın imkânsız olması

“Saf nur” ve “arızi nur” ayrımı

Kendinden kaim olan karanlık ve başkasına bağımlı olan karanlık

Sühreverdi’nin ontolojisi: bir nurani birlik içinde gerçek bir vahdet-i vücut

Gerçekliğin bilgisine veya varlığın hakikatine ulaşmada dört ayrı aşama

Mevcudiyet yoluyla bilgi

Spekülatif mistisizm (irfân-i nazarî)

12. İbn Tufeyl: Meşriki Hikmet, Hay b. Yakzan

Akıl ile vahyin, felsefe ile dinin uyumu ya da bağdaşabilirliği düşüncesi

“Meşriki hikmet” görüşü ve Hay b. Yakzan

Bilgi teorisi

Algı ve dolayısıyla bilme imkânlarıyla doğayı gözlemleme

Akıl sahibi bir varlık olarak bu dünyadaki mevcudiyetini anlamlandırma

Gözlemlenebilir alanın ötesindeki metafizik varlık düşüncesine ulaşma

Birtakım manevi deneyimler sayesinde bazı metafizik bilgilere ve mutlak Hakikat’e ulaşma

Ölümün ve hayatın keşfi

Ateşin keşfi

Evrenin yaratılmış mı yoksa ezeli mi olduğu konusu

Zorunlu Varlık'ın keşfi

Bir’den başka hiçbir şey yoktur.

Fizikten metafiziğe geçiş

Teorik bilgi ile mistik ya da tasavvufi bilgi arasındaki ayrım

Hakikatin biri zahiri, diğeri batini olacak şekilde, iki yüzü ya da görünümü olması

Sosyal varoluş biçiminin dinin söylem ve sınırlarını belirlemesi

Kitle için din

13. İbn Arabi ve Vahdet-i Vücut Felsefesi

Teosofik bir sistem inşa etmesi

Mistik felsefe

Felsefi tefekkür mü ilahi keşf mi? Hem evet, hem hayır.

Akıl ve sezgi arasındaki denge

Akıl-gönül, rasyonalizm-mistisizm ikiliği

Dünyayı hem Bir ve hem de Çok olarak görmek

Gizemlere dayanan bilgi

Tenzih ve teşbih anlayışı

Teori insanları, düşünce erbapları ve muhakkikler

Tanrı yaratıklarıyla hem birliktedir hem de onlardan ayrıdır

Dayanağı hayalde olan keşif

Tenzih yoluyla bilenler ve teşbih yoluyla bilenler

Vahdet-i Vücud Öğretisi

Varlığın birliği: içerisinde Allahın dışında kalan her şeyin hiçliğe indirgendiği bir tür panteizm

Yalnızca Tanrı, her şeyi kuşatıp, kapsayan ezeli hakikattir.

Hakikat bir ve bölünemezdir

Bütün varlıklar Allahın tecellileri ve isimleri olup, O’nun zahiri yönünü oluştururlar.

Bilinmez bir hazineydim, bilinmek istedim; âlemi yarattım ki onunla bilineyim.

TAKE THIS COURSE